Y Fenter Twyll Genedlaethol

Ers cychwyn y Mae’r Fenter Twyll Genedlaethol (y Fenter) ym 1996, mae ei hymarferion wedi canfod twyll a gordaliadau gwerth mwy na £35 miliwn yng Nghymru. Mae’r gordaliadau a nodwyd yn cynnwys symiau o arian sydd eisoes wedi’u talu ac amcanestyniadau, lle mae’n rhesymol tybio y byddai twyll, gordaliadau a gwall wedi parhau heb waith cymharu data gan y Fenter yn archwilio data ar draws sefydliadau a systemau er mwyn cynorthwyo cyrff cyhoeddus i ddarganfod hawliadau a thrafodion a allai fod yn dwyllodrus neu’n wallus. Cynhelir yr ymarfer hwn bob dwy flynedd.

Cyfnod yr ymarfer diweddaraf oedd 1 Ebrill 2016 i 31 Mawrth 2018. Dyma un o ymarferion mwyaf llwyddiannus y Fenter hyd yn hyn, gan ddatgelu twyll a gordaliadau gwerth £5.4 miliwn ar draws gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru, o’i gymharu â £4.4 miliwn ym 1996.

Mae’r ymarfer fenter, a gynhelir bob dwy flynedd, yn cymharu data ar draws sefydliadau a systemau i helpu cyrff cyhoeddus i nodi hawliadau a thrafodion a allai fod yn rhai o dwyll neu wall. Mae’r Archwilydd Cyffredinol yn cydweithredu ar y Fenter gyda Swyddfa’r Cabinet, Swyddfa Archwilio yr Alban a Swyddfa Archwilio Gogledd Iwerddon i gymharu data ar draws 13,000 o sefydliadau yng Nghymru, Lloegr, yr Alban a Gogledd Iwerddon.

Er bod gan bob awdurdod cyhoeddus unedol, yr heddlu, gwasanaethau tân a chyrff y GIG yng Nghymru fandad i gymryd rhan yn y Fenter, mae’r Archwilydd Cyffredinol yn annog pob corff a ariennir yn gyhoeddus yng Nghymru i gymryd rhan yn wirfoddol ac am ddim.

Trafododd y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus yr adroddiad ym mis Tachwedd 2018 a chytunodd i gyd-weithio gydag Archwilydd Cyffredinol Cymru ar waith Gwrdd-Dwyll yn y Sector Cyhoeddus.

Ar 1 Gorffennaf 2019, cynhaliodd y Pwyllgor ddigwyddiad addysgiadol a chynhwysol ar y pwnc ar gyfer rhanddeiliaid. Cyflwynwyd y ddigwyddiad gan gydweithwyr yn y sector cyhoeddus ynghyd â chynrychiolwyr Swyddfa Archwilio Cymru er mwyn rhannu cymorth, arfer da a gwybodaeth am wrth-dwyll yn y sector cyhoeddus. Ystyriwyd y canlynol yn ystod y digwyddiad:

• sut mae sefydliadau allweddol (Llywodraeth Cymru, yr heddlu, y GIG, Llywodraeth leol, Sefydliad Siartredig Cyllid Cyhoeddus a Chyfrifyddiaeth (CIPFA), yr Asiantaeth Troseddu Cenedlaethol, ac ati) yn rhyngweithio ac yn hyrwyddo diwylliant a pholisi gwrth-dwyll a gwrthlygredd effeithiol ar draws y sector cyhoeddus yng Nghymru;
• sut ac i ba raddau y mae adnoddau yn cael eu dyrannu i ganfod ac atal twyll a llygredd yn y cyrff a archwilir gan yr Archwilydd Cyffredinol yng nghyd-destun pwysau ariannol ehangach; a
• mesur cyfanswm yr hyn a gollir ar draws y cyrff a archwilir oherwydd twyll a llygredd a defnyddio dull astudiaeth achos i ddadansoddi achosion o golledion sylweddol.

Mae cyflwyniadau o’r digwyddiad (yn Saesneg yn unig) ar gael i’w gweld isod:

• Llywodraeth Cymru
• Gwasanaeth Gwrth-Dwyll GIG (Cymru)
• Llywodraeth Leol
• CIPFA

Cyhoeddodd yr Archwilydd Cyffredinol adroddiad pellach, sef ‘Gwella ein Perfformiad’ - Mynd i’r Afael â Thwyll yng Nghymru, ym mis Gorffennaf 2020 a chyhoeddwyd adroddiad ar ymarfer diweddaraf y Fenter Twyll Genedaethol ym mis Hydref 2020. Bu’r Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus yn ystyried canfyddiadau’r ddau adroddiad yn ystod ei waith craffu ar gyfrifon cyfunol Llywodraeth Cymru 2019-20 yn ystod hydref 2020.